Waterbeheer is van essentieel belang voor de weide- en akkervogels in ons land. Daarbij kan het gaan om onderstaande maatregelen of combinaties van deze maatregelen.

Plas dras
Plas-dras is het (tijdelijk) onder water zetten van grasland of greppels. Meestal wordt de maatregel in graslanden genomen om betere leefomstandigheden te creëren voor weidevogels in de directe omgeving. Weidevogels gebruiken deze plasjes om er voedsel  te zoeken (o.a. wormen), te baltsen, te slapen en te ruien. In februari en maart zijn dit de plekken waar grutto’s zich bij aankomst verzamelen. Pas later gaan ze de weilanden in om er te broeden. Gedurende het broedseizoen blijven deze plekken wel in trek. En niet alleen voor weidevogels. Ook andere steltlopers zoals kleine plevieren en kluten weten de veldjes te vinden. Optimaal is een halve hectare plas-dras per 100 ha.

Bij bollenakkers wordt inundatie (het opzettelijk onder water zetten van een gebied) gebruikt om de bodem vrij te maken van aaltjes, onkruid en bollenresten. Deze aanpak voorkomt het inzetten van (te veel) chemische bestrijdingsmiddelen. Ook hier zijn de onder water gelopen percelen in trek bij tal van vogels (eenden, meeuwen, steltlopers) die er een extra voedselbron vinden (muggenlarven, wormen, watervlooien).

Naast bovengenoemde voordelen kan een plas-dras ook gunstig zijn voor de toename van verschillende plantensoorten op de grens van water en land. En dat trekt weer insecten aan. Bovendien wordt een plas-dras landschappelijk hoog gewaardeerd. Een plas-dras kan zelfs gecombineerd met de opvang van neerslagoverschotten.

Een goed beheer is essentieel voor het laten functioneren van de plas-dras. Bij een slecht beheer kunnen ook nadelige effecten optreden voor water- en bodemkwaliteit.

Natuurvriendelijke oevers
Natuurvriendelijke oevers hebben een geleidelijke overgang tussen land en water. Het aanleggen van een natuurvriendelijke oever wordt beschouwd als een zeer effectieve maatregel om het ecologisch functioneren van wateren te verbeteren. Natuurvriendelijke oevers vormen een beschutte leefomgeving voor bijvoorbeeld insecten, kikkers, padden, kleine zoogdieren en vissen. De oever- en waterplanten zijn een prima plek om te schuilen, op te groeien, voort te planten en voedsel te vinden. Ook veel vogels zoals de rietzanger en karekiet voelen zich er thuis. Sommige natuurvriendelijke oeverplanten, zoals waterriet, gaan algengroei tegen. Dit alles levert een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de ecologische waterkwaliteit. De hoge biodiversiteit kan een rol spelen in de natuurlijke plaagbestrijding en het verminderen van chemische bestrijding.

Natte teelt – paludicultuur
Agrarische percelen worden over het algemeen op grote schaal ontwaterd om landbouw mogelijk te maken. Met name in het veenweidegebied zorgt dit voor bodemdaling en daarmee gepaard gaande veenoxidatie en CO2-uitstoot. Natte teelt, ook wel paludicultuur genoemd, is een nieuwe vorm van landbouw die geschikt is om toe te passen in gebieden met een hoge grondwaterstand, met name in de veenweidegebieden. Gewassen die verbouwd kunnen worden zijn bijvoorbeeld lisdodde, veenmos, kroosvaren, riet, wilgen en wilde rijst. Veenmos is onder andere geschikt als substraat voor groente- of bollenteelt, waar lisdodde en riet veelgebruikte grondstoffen voor bouwmaterialen zijn. Daarnaast kan lisdodde en kroosvaren gebruikt worden als veevoer. Het Louis Bolk Instituut doet momenteel onderzoek naar de verdere toepassing van natte teelt gewassen als veevoer. Ook wordt onderzocht hoe deze gewassen het beste verbouwd en geoogst kunnen worden.

Naast het tegengaan van bodemdaling, het creëren van waterberging en verminderen van CO2-uitstoot, zorgt natte teelt met alternatieve gewassen ook voor stimulering van biodiversiteit. Moerassoorten zoals libellen, verschillende vogels, maar ook verschillende soorten orchideeën kunnen hiervan profiteren. Bovendien vindt ondergronds nieuwe veenvorming plaats waarbij CO2 wordt vastgelegd.